Xəstələr üçün
Məsləhət 1. Artıq çəkini atmağa çalışın. Düzdür arterial təzyiq xəstəliyi mütləq artıq çəkili insanlarda olmur, amma müşahidələr göstərir ki, bu tip insanlarda xəstəlik üç-dörd dəfə çox qeydə alınır. Xəstəliyə tutulma ehtimalının yüksək olmasını nəzərə alıb qida rasionunuzu tənzimləyin.
Qəbil etdiyiniz qida məhsulların növlərindən asılı olaraq çəki ata və qan-damar sisteminin fəaliyyətini yaxşılaşdıra bilərsiniz. Arıqlamaq üçün nəzərdə tutulmuş dərman preparatlarından istifadə etməyin! Çünki maddələr mübadiləsini poza bilən dərmanlar arterial təzyiqin sabitliyinə təsir göstərir və onu nəzarətə götürmək mümkün olmur.
Məsləhət 2. Bir çox ədəbiyyatlarda qeyd edilir ki, xörək duzu arterial təzyiqi qaldırır və ondan imtina edin. Bu tamamilə yanlış bir fikirdir. Xörək duzundan imtina etmək lazım deyil. Sizdə əgər arterial təzyiq xəstəliyi varsa, xörək duzunu rasionunuzda azaldın! Çünki çox miqdarda qəbul etdiyiniz xörək duzu qəbul etdiyiniz mayenin orqanizmdən xaric olmasını ləngidir. Əlavə maye isə damarların yüklənməsi deməkdir. Adətən damar problemi ciddi xarakterli olan və böyrək çatışmazlığından əziyyət çəkən xəstələrdə patoloji olaraq özünü büruzə verir.
Məsləhət 3. Bitki məşəlli qida məhsulları ilə rasionunuzu zənginləşdirin. Piysiz ət məhsullarından istifadə edin və ət məhsullarının qəbulunu tamamilə dayandırmayın. Ət məhsulları rasionunuzun yalnız 20-30% təşkil etməlidir. Arterial təzyiqin qalxmasından qorxub maye qəbulunu dayandırmayın. Maye azlığı həmçinin təzyiqin qalxmasına səbəb olur. Çünki orqanizmdə fizioloji maye çatışmazlığı əmələ gəlir. Nəticədə damarlarda qanın hərəkəti çətinləşir vəürəyin gücə düşməsinə və arterial təzyiqin qalxmasına səbəb olur.
Məsləhət 4. Ədəbiyyatlarda yazıldığı kimi bəzi həkimlər də xəstələrə məsləhət görürlər ki, tamamilə bitki məşəli qidalarla qidalanın. Ət məhsullarından isə tamamilə imtina edin. Bu yanlış tövsiyəyə əməl etmək xəstəliyinizi daha da ağırlaşdırmaq deməkdir.
Əgər xəstələnməmişdən qabaq ət məhsullarından istifadə edirdinizsə indi də qəbulunu davam etdirməlisiniz. Sadəcə miqdarını bir qədər azaldın və keyfiyyətinə fikir verin. Hər zaman təzə ət məhsullarından istifadə edin. İnsan orqanizminin tələbatına ət məhsulları mütləq daxildir. Çünki elə maddələr var ki, orqanizm ət məhsulları qəbul etdikdə daxil olur.
Məsləhət 5. Hər zaman yüngül fiziki idmanla və yaxud fiziki işlə məşğul olun. Vaxtaşırı fiziki aktivliyi nisbətən artırın ki, ürək-damar sistemində durğunluq yaranmasın. Qəfil fiziki aktivlik zamanı kritik vəziyyətə düşməyəsiniz. Arterial təzyiq xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlar daima hərəkətdə olmalıdırlar, eyni zamanda orqanizmi yormamalıdırlar. Əgər yorğunluq hiss edirsinizsə istirahət etməli, dincinizi almalısınız.
Məsləhət 6. Arterial təzyiqi ölçən aparatınız varsa hər gün səhhətinizdən asılı olmayaraq təzyiqinizi ölçün. Əgər norma daxilində deyil yüksəkdirsə təbii vasitələrdən, müalicəvi bitkidən hazırlanmış çaylardan istifadə edin. Həmçinin qida rasionunuzu tənzimləyin və orqanizmi yükləməyin.
Arterial təzyiq yüksək olan zaman qida qəbul olunmaz. Qidanı yalnız təzyiq sabitləşəndən sonra qəbul etməlisiniz. Aclıq və susuzluq hiss etdikdə tələbatı ödəyin və normanı aşmayın. Bəzən aclıq hissi sizi tələbatı ödəməyə məcbur edir. Bu normal bir haldır ki, orqanizm çatışmazlığın siqnalını göndərir. Siz öz növbənizdə kifayət qədər qida qəbul edirsiniz. Amma hələ də doymadığınızı düşünürsünüz.
Məsələ ondadır ki, qəbul etdiyiniz qida maddələrini orqanizm tərəfindən mənimsəməsi üçün müddət lazımdır. Əgər qida maddələri ilə zəngin yeməklərdən istifadə etmisinizsə təqribən 30-40 dəqiqədən sonra orqanizm lazımı maddələri mənimsəyəcək və yaxud sintezini başa vurub doyduğunuzu hiss edəcəksiniz. Ona görə də mədənizi yükləməyin və imkan verin ki qəbul etdiyiniz qida həzm olunsun. Qidanı tələsmədən 20-40 dəqiqə ərzində tədricən qəbul edin. O zamn siz doyduğunuzu hiss edəcəksiniz.
Məsləhət 7. Kədərli, qəmgin, və həyəcan doğuran mənfi emosiyaları üzərinizdən atın və bu kimi məqamlardan uzaq olun. Təkliyə qapanmayın, çoxsaylı insan kütlələrin içində olun və onlarla ünsiyyət qurub təmasda olun. Ürəkaçan şənliklərə qatılın və müsbət emosiya olan mühitdə aktiv olmağa çalışın.
Məsləhət 8. Deyingənlikdən və qeybətdən uzaq olun, bir problemi dəfələrlə gündəmə gətirməyin və həlli olmayan məsələləri müzakirə etməyin. Çünki orqanizm daima gərginlik işində olur və arterial təzyiq sabitləşə bilmir. Hətta arterial təzyiqi aşağı salan dərman qəbul etdikdə belə təsiri ləngiyir və aşağı düşmür. Yalnız daxili gərginliyi götürdükdən sonra arterial təzyiq sabitləşir. Adətən belə hal yarananda ürək döyüntüsünün sayı patoloji yüksək olur.
Məsləhət 9. Evdə tək olanda radio və ya televizorda maraqlı bir verilişə qulaq asın. Hətta yemək hazırlayan zaman belə qulağınız xoş bir səs eşidərsə xeyrinizə olacaq. Əyləncəli verilişlərə və yaxud ürəkaçan melodiyalara qulaq asmaq sizi xoş olmayan fikirlərdən uzaqlaşdıracaq.
Məsləhət 10. Hava isti olanda oksigenin sıxlığı, yəni miqdarı azalır. Arterial təzyiqi qeyri sabit olan xəstə insanlar bu vəziyyəti heç də normal keçirmirlər. İstiliyin təsirindən damarlar genişlənir, ürək döyüntüsünün sayı artır, təngnəfəslik və başgicəllənmə halları ola bilir. İsti yerdə və gün altında işləməkdən çəkinin. Hər zaman havanın temperaturuna uyğun geyinin və intensiv tərlədə bilən mühitdə qalmayın. Sintetik tərkibli alt geyimlərdən istifadə etməyin.
Məsləhət 11. Bəzən xəstəliyin təbiətini anlamayan insanlar xəstəyə məsləhətlər verirlər və xəstələr məsləhətdən yararlanıb vəziyyətini daha da ağırlaşdırmış olurlar. Həmçinin sosial şəbəkələrdə çoxsaylı məsləhətlər var ki, əslində xəstələrin xeyrinə deyil!
Arterial təzyiq xəstəliyini müalicə edə bilən bitkilər təklif edirlər hansılar ki, xarakterinə görə bu xəstəliyi müalicə etmək gücünə malik deyirlər. Dərman bitkiləri orqanizmə təsirsiz ötüşmədiyini bilmək vacibdir. Bütün dərman maddələrinin mənfi və müsbət tərəfləri vardır. Dərman bitkilərin tərkibindəki maddələrin xüsusiyyətləri vardır ki, nəzərə alınmalıdır.
Arterial təzyiqi hipertonik kriz səviyyəsinə qalxan xəstələr hətta dərman qəbulunu dayandırıb dəyəri olmayan və yaxud hər zaman qəbul etdiyi dərmanın təsirini kompensasiya edə bilməyən vasitələrdən istifadə edirlər. Bu da xəstəliyin getdikcə davamlı yüksək təzyiqə uyğunlaşmasına səbəb olur. Əgər hər-hansı bir vasitədən istifadə etmək fikriniz varsa müalicə həkiminizlə qabaqcadan məsləhətləşin.
Məsləhət 12. Xəstələnmək və ya əlil olmaq istəməyən kəs orta yaş dövründən başlayaraq, vaxtaşırı arterial təzyiqlə yanaşı qanda xolesterinin miqdarını yoxlatdırmalıdır. Bilməlidir ki, qanda normadan artıq miqdarda xolesterin olması insult və infarkta, hətta ölümə apara bilər. Problemi yaradan aşağı sıxlığı olan lipoproteidlərdən gedir ki, qanda miqdarı çox olmamalıdır. Yüksək sıxlığı olan lipoproteidlər isə faydalı xolesterin sayılır, miqdarı əksinə qanda az olmamalıdır. Pis xolesterin adətən heyvan məşəli ət məhsullarında toplanan piylərdə olur.
